Mensen­rechten in Qatar en China

Indiendatum: 22 dec. 2021
Antwoorddatum: 26 jan. 2022

1. Onlangs is door het onafhankelijk Londens volkstribunaal uitgesproken dat China zich schuldig maakt aan genocide, door gedwongen sterilisatie en andere vormen van geboortebeperking. Daarnaast zijn ongeveer een miljoen mensen in China opgesloten in kampen en zijn daar slachtoffer van slavernij, marteling en seksueel geweld. De uitspraken van dit tribunaal worden ondersteund in vele rapporten, waaronder een van mensenrechtenorganisatie Amnesty International. Deze genocide is erkend door onder meer de VS, het VK, Canada en Nederland. Is het college hiermee bekend?

Wij hebben vernomen dat het genoemde tribunaal in London plaatsvond en hebben kennis genomen van de Kamerbrief over Recente ontwikkelingen in China en de situatie in Xinjiang dd. 4 juni 20211 en het commissiedebat in de Tweede Kamer over China dd. 4 november 2021.

2. Kunt u zich voorstellen dat Nederlanders met een Oeigoerse achtergrond het niet te verkroppen vinden dat China zonder problemen kan deelnemen aan de Almeerse Floriade? De situatie waarin Oeigoeren in China leven is zeer ernstig en zorgelijk.

Het is voorstelbaar dat Nederlanders, waaronder die van Oeigoerse origine, een uitgesproken mening hebben over de Chinese deelname aan de Floriade. Overigens kunnen situaties met betrekking tot mensenrechten in andere deelnemende landen hier ook aanleiding toe geven. Dit beperkt zich niet alleen tot de deelname van China.

3. Op welke wijze en met welke officiële plichtplegingen zal het Chinees comité welkom worden geheten op de Floriade? Zijn hier Almeerse politieke ambtsdragers bij en zo ja, wordt er dan aan China uiting gegeven aan de afkeuring van de genocide?

De Floriade Almere 2022 BV (hierna: Floriade BV) is verantwoordelijk voor de ontvangsten van internationale delegaties op de Floriade Expo. Hiervoor is door de Floriade BV in afstemming met gemeente Almere en de provincie Flevoland een handleiding protocol opgesteld. Tijdens Floriade Expo wordt onderscheid gemaakt in verschillende soorten evenementen waarbij afhankelijk van de samenstelling van de delegatie door Floriade BV een protocollair programma wordt aangeboden. Het is op moment van schrijven nog niet bekend hoe de samenstelling van de Chinese delegatie zal zijn. Mede daarvan zal afhangen of er al dan niet politieke ambtsdragers vanuit Almere bij officiële aangelegenheden betrokken zullen zijn en of het opportuun is om onderwerpen te bespreken. Mede naar aanleiding van expert advies van het Informatie en Contactpunt (RVO Nederland/Buitenlandse Zaken) dat decentrale overheden bijstaat in haar relaties met China en het Protocolbureau zijn wij ons er van bewust dat om enig effect te kunnen hebben het essentieel is dat een onderwerp als mensenrechten gericht, vanuit een bestaande relatie en door het delen van wederzijdse ervaringen, met partners besproken kan worden. Het thema mensenrechten maakt vooralsnog geen onderdeel uit van onze stedenband of een Memorandum of Understanding (MOU). Dit maakt de mogelijkheden om hier over van gedachten te wisselen zeer beperkt.

4. In de bespreking van motie RG-72/2021 heeft de portefeuillehouder aangegeven dat het uitnodigen van deelnemers voor de Floriade door de Nederlandse staat gebeurt. Als het college de praktijken van de Chinese genocide veroordeelt, en onze burgermeester zich sterk heeft uitgesproken tegen slavernij, is het college dan ook bereid bij de Staat op te roepen de uitnodiging voor de Floriade voor China in te trekken? Zo nee, waarom vindt het college het acceptabel dat een land dat volkerenmoord pleegt en slavernij faciliteert, deelneemt aan de Almeerse Floriade?

Wij hebben op de politieke markt van 4 en 11 maart 2021 ons standpunt over de deelname van landen, toen specifiek over Qatar, aan uw raad toegelicht en hier met u over van gedachten gewisseld. Dit standpunt is niet gewijzigd: gemeente Almere heeft zich in 2012 kandidaat gesteld voor de organisatie van Floriade Expo in 2022. Het is inherent aan de organisatie van een wereldtuinbouwtentoonstelling dat alle landen die zijn aangesloten bij het Internationaal bureau voor het beoordelen van tentoonstellingen (BIE) en waar Nederland diplomatieke betrekkingen mee onderhoudt door de Nederlandse staat worden uitgenodigd voor deelname. Wij voegen ons naar het uitnodigingsbeleid van het Rijk en zullen de deelname van China niet ter discussie stellen.

5. Indien op vraag 4 met "nee" is geantwoord; op welke andere wijze is het college bereid om de afkeuring over de Chinese genocide en slavernij praktijken te laten blijken?

Wij zijn, net zoals de Nederlandse regering, van mening dat mensenrechten, waar ook ter wereld, dienen te worden gerespecteerd. Wij zullen vanuit onze eigen verantwoordelijkheid waar mogelijk en opportuun dit onder de aandacht brengen. De mogelijkheden hiervoor zijn zeer beperkt, zoals wij bij vraag 3 hebben aangegeven.

6. Indien op vraag 4 met "nee" is geantwoord; in hoeverre is deze "nee" een financiële afweging?

Zoals aangegeven is het uitnodigingsbeleid van de rijksoverheid leidend en voegen wij ons hier naar. Financiële overwegingen spelen hier geen rol in.

7. In China worden Oeigoeren gedwongen te werken in fabrieken. Kan het college garanderen dat als China toch mag deelnemen aan de Almeerse Floriade, er geen producten voor het Chinese paviljoen gebruikt zullen worden die geproduceerd zijn middels slavenarbeid?

Aangezien gemeente Almere geen contractuele verplichtingen aangaat met deelnemers kunnen wij geen garantie geven over de herkomst en productiewijze van producten van deelnemers van de Floriade.

8. We wisten al dat er in Qatar zeker 6500 mensen zijn komen te overlijden bij de aanleg van voetbalstations en vliegvelden als gevolg van moderne slavernij. Waarschijnlijk liggen de sterftecijfers stukken hoger, zie hiervoor het Artikel van The Guardian. Daarnaast staan de rechten van lhbtiqa+-mensen in Qatar zwaar onder druk is recent bekend geworden. Waarom is het college van mening dat deze situatie geen probleem vormt voor Qatarese deelname aan de Almeerse Floriade?

Wij hebben op 4 en 11 maart 2021 reeds uitgebreid met uw raad over de deelname van Qatar van gedachten gewisseld.

9. Op welke wijze en met welke officiële plichtplegingen zal het Qatarese comité welkom worden geheten op de Floriade? Zijn hier Almeerse politieke ambtsdragers bij en zo ja, wordt er dan aan Qatar uiting gegeven aan de afkeuring van de moderne slavernij en onderdrukking van lhbtiqa+-mensen?

Het is op moment van schrijven nog niet bekend hoe de samenstelling van de Qatarese delegatie zal zijn en of zich daaronder ook officiële vertegenwoordigers van de Qatarese overheid zullen bevinden. Mede daarvan zal afhangen of er al dan niet politieke ambtsdragers vanuit Almere bij officiële aangelegenheden betrokken zullen zijn. Zoals wij bij vraag 3 hebben aangegeven zijn de mogelijkheden om mensenrechten te bespreken zeer beperkt. Wij hebben geen afspraken of stedenbanden met Qatar.

10. Almere en de Almeerse burgermeester hebben zich meermaals tegen slavernij en onderdrukking van lhbtiqa+-uitgesproken, hoe vindt het college dit te rijmen met Qatarese deelname aan de Floriade?

Voor de deelname van Qatar is voor ons college de vraag van belang of Nederland normale betrekkingen onderhoudt met dit land. Dat is het geval (zie ook kamerbrief over het beleid van de rijksdienst voor ondernemend Nederland inzake Qatar dd. 21 mei 2015, ondanks het feit dat de door u gesignaleerde situaties wel degelijk een grote bron van zorg zijn voor Nederland.

11. In de bespreking van motie RG-72 heeft de portefeuillehouder aangegeven dat het uitnodigen van deelnemers voor de Floriade door de Nederlandse staat gebeurt. Als het college de praktijken van Qatar veroordeelt, en onze burgermeester zich sterk heeft uitgesproken tegen slavernij en onderdrukking van lhbtiqa+-mensen, is het college dan ook bereid bij de Staat op te roepen de uitnodiging voor de Floriade voor Qatar in te trekken? Zo nee, waarom vindt het college het acceptabel dat een land dat mensen in slavernij dwingt en lhbtiqa+-mensen onderdrukt, deelneemt aan de Almeerse Floriade?

Door de Nederlandse regering, de uitnodigende partij, is de afweging gemaakt dat de gang van zaken in Qatar, alhoewel verontrustend en haaks staand op het Nederlandse LHBTIQA+-beleid, geen verandering impliceert in de diplomatieke relaties die Nederland met Qatar onderhoudt. In het verlengde daarvan zien wij geen aanleiding de Nederlandse regering te verzoeken de uitnodiging ongedaan te maken.

12. Indien op vraag 11 met "nee" is geantwoord; op welke andere wijze is het college bereid om de afkeuring over de Qatarese slavernij praktijken te laten blijken?

Wij zijn, net zoals de Nederlandse regering, van mening dat mensenrechten, waar ook ter wereld, dienen te worden gerespecteerd. Wij zullen vanuit onze eigen verantwoordelijkheid waar mogelijk en opportuun het onderwerp onder de aandacht brengen. Wij zijn gewend om in onze uitingen inclusiviteit en gelijke behandeling uit te dragen en zullen dit ook tijdens de Floriade blijven doen.

13. Indien op vraag 11 met "nee" is geantwoord; in hoeverre is deze "nee" een financiële afweging?

Zoals aangegeven is het uitnodigingsbeleid van de rijksoverheid leidend en voegen wij ons hier naar. Financiële overwegingen spelen hier geen rol in.

14. Kunt u deze vragen één voor één beantwoorden zonder te verwijzen naar beantwoording van andere vragen?

Zie vraag 1 t/m 13.